روستای میمند شهربابک

---

میمند یکی از روستاهای دیدنی کشور است که به‌دلیل داشتن معماری صخره‌ای و شگفت‌انگیز در جهان شناخته می‌شود.

این روستا با وسعت ۴۲۰ کیلومتر مربع یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین روستاهای دستکند ایران و جهان محسوب می‌شود که همچنان زندگی در آن جریان دارد و مردمانش بسیاری از سنت‌های پیشنیان خود را حفظ کرده‌اند.

این روستا در سال ۱۳۹۴ به‌عنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران در میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسیده است. میمند همیچنین به‌عنوان هفتمین منظر فرهنگی- طبیعی و تاریخی در جهان در سال ۱۳۸۴ نخستین جایزه جهانی ملینا مرکوری را به دست آورد. این جایزه هر دو سال یک‌بار از سوی دولت يونان و با همكاری مجامع فرهنگی بين‌لمللی مانند يونسكو و ايكوموس (شورای حفاظت از بناها و محوطه‌های تاريخی) به آثاری اهدا می‌شود كه دارای شرايط و ضوابط فرهنگی، طبيعی و تاريخی منحصربه‌فرد باشند

تاریخ و قدمت روستای میمند به‌طور دقیق مشخص نیست و در مورد آن نظریات متفاوتی بیان شده است. برخی شکل‌گیری این روستا را مرتبط با اعتقادات مهرپرستی ساکنان اولیه می‌دانند و می‌گویند پیروان آیین مهرپرستی به شکست‌ناپذیری و جاودانگی اعتقاد داشتند و با کندن صخره‌ها، خانه‌هایی در دل کوه‌ها ایجاد کردند که تا امروز باقی مانده است

ده‌ای دیگر قدمت این روستا را به دوره مادها نسبت می‌دهند؛ اما بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناسی قدمت روستای میمند به دو تا سه هزار سال پیش می‌رسد. کاوش‌های باستان‌شناسی دژ میمند و نتایج آزمایش کربن ۱۴ قطعات سفالی به دست آمده، تاریخ میمند را تا دوره اشکانی پیش می‌برد.

علاوه بر این، نقوش صخره‌های اطراف روستای میمند نیز حکایت از حضور انسان در هزاره‌های قبل‌تر در این منطقه دارد

 

مردمان سخت‌کوش این روستا درون کوه و صخره‌ها را کنده و برای خود خانه و مأمنی امن بدون استفاده از هیچ‌گونه ملاتی برپا کرده‌اند. این خانه‌ها که روی هم قرار گرفته‌اند و پنج طبقه را تشکیل می‌دهند، «کیچه» نام دارند. میمند حدود ۴۰۶ کیچه دارد که مجموع تعداد اتاق‌های آن‌ها به ۲,۵۶۰ می‌رسد.

همه کیچه‌های میمند یک ساختار ندارند و از نظر اندازه و تعداد اتاق‌ها باهم متفاوت هستند؛ اما به‌طور کلی خانه‌ها دارای ورودی، اتاق نشمین در دو سوی پاگرد، یک یا چند اتاق و اصطبل هستند و دودكش، بخاری و منفذ نیز ندارند. به‌دلیل اقلیم سرد این منطقه، خانه‌های میمند ورودی‌های کوتاه و کوچک دارند.

اتاق‌های کیچه‌های میمند شکل هندسی منظمی ندارند و اندازه آن‌ها متفاوت است. معمولا ابعاد یک اتاق معمولی ۳×۴ است و ارتفاع ۱٫۹۰ تا ۲٫۹۰ دارد. بزرگ‌ترین کیچه میمند ۹۰ متر مربع مساحت دارد. در داخل اتاق‌ها طاقچه‌های بزرگ و کوچکی وجود دارد که آن‌ها را با پرده می‌پوشانند و به‌عنوان محل نگهداری رختخواب، ظرف‌ها، صندوق و چراغ استفاده می‌کنند. اجاق در گویش محلی مردمان میمند «دیدُون» نامیده می‌شود. قرار داشتن دیدون در داخل کیچه‌ باعث سیاه شدن سقف و بدنه اتاق‌ها شده و به مانند ایزولاسیون عمل کرده و عمر کیچه‌ها را افزایش داده است.

اهالی این روستا در فصل‌های گرم سال در دشت به دامداری مشغول هستند. در ماه‌های سرد به روستا کوچ می‌کنند و به کشاورزی و باغداری می‌پردازند. وجود رودخانه فصلی و تعدادی قنات به‌همراه چشمه موجب رونق کشاورزی در این منطقه شده است.

ساخت صنایع‌دستی مانند نمدمالی، فرش‌بافی، گلیم‌بافی و سبدبافی در گذشته مرسوم بوده است که امروزه رونق چندانی ندارد. البته قالی‌بافی در این روستا همچنان رایج است و بافته‌های آن‌ها از بهترین قالی‌های استان کرمان به شمار می‌روند

دیدنی‌های روستای میمند

- مسجد تاریخی و سنگی روستا ۱۲۰ متر مربع مساحت دارد و در دوره قاجار به سال ۱۲۴۰ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد سه ستون سنگی دارد و محراب آن در درون صخره کنده شده است. در دیوارها نیز طاقچه‌هایی جهت قرار دادن وسایل ایجاد کرده‌اند. در ورودی نیز از این طاقچه‌ها به‌عنوان محل قرار دادن کفش استفاده می‌کنند. این مسجد هیچ‌گونه منفذی برای نورگیری ندارد و نور آن از طریق در ورودی مسجد تأمین می‌شود.

- از دیگر بناهای مذهبی روستای میمند، حسینیه است. این مکان در وسط روستا قرار دارد و از چند کیچه تشکیل شده است. این حسنیه ۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و دارای سه ایوانچه با طاق گهواره‌ای است. در داخل فضا سه ستون سنگی مشاهده می‌شود که ایستایی بنا را حفظ می‌کنند. جالب بدانید حسینه به‌دلیل صخره‌ای بودن فاقد تزیینات و کتیبه است.

- مدرسه روستای میمند نیز به مانند سایر کیچه‌ها در دل کوه حفر شده است. این مدرسه دارای پنج کلاس و دفتر با ابعاد ۵٫۵ در ۵٫۵ متر است. دو کلاس‌ در امتداد کیچه و سه تای آن‌ها در سه طرف ایوانی به ارتفاع سه متر که در انتهای کیچه کنده شده، قرار دارند. این مکان همچنین دارای حیاط بزرگی است که با سنگ‌های خشکه‌چین محصور شده است و در وسط آن درختی به نام «تایی» دیده می‌شود.

- یکی دیگر از دیدنی‌های روستای میمند، حمام قدیمی آن است. جالب است بدانید که این حمام صخره‌ای به مانند سایر حمام‌های ایران دارای خزینه، تون، رختکن و... است. برای تأمین نور حمام سوراخی در بالای صحن و رختکن کار گذاشته‎اند که سنگی مرمر روی آن قرار داده‌اند و انعکاس نور از این سنگ، حمام را روشن می‌کند. همچنین برای روشنایی از نوعی روغن گیاهی بنام «کن تون» یا کنده خشک پوسیده‌ای که کمتر دود می‌کند، ریشه گیاهی بنام جلا که نوعی خار بوده و از آن کتیرا تهیه می‌کردند و چراغ موشی استفاده می‌کردند؛ اما در حال حاضر حمام برق دارد.

- از دیدنی‌های روستای میمند موزه مردم‌شناسی آن است که شما را با فرهنگ مردمان این روستا آشنا می‌کند. این موزه در حال حاضر در محل آتشکده باستانی میمند قرار دارد و به معرفی صنایع‌دستی، ابزار، محصولات کشاورزی و دامداری و همچنین آداب و رسوم میمندی‌ها می‌پردازد. قلعه‌ها و برج‌ها نیز از دیگر بناهای تاریخی روستای میمند هستند.